Creative Commons: wat zijn de voordelen en beperkingen?
Veel fotografen, schrijvers en andere kunstenaars stellen hun werk kosteloos ter beschikking aan derden. Dat doen ze aan de hand van Creative Commons-licenties. Handig voor hen én voor jou, want het heeft heel wat voordelen. Wat zijn die? Zijn er ook beperkingen? Dat lees je hier.
De voordelen van CC-licenties
Makers willen vaak hun werk gratis beschikbaar stellen aan derden. Ze zijn echter ook aan de wetgeving omtrent auteursrechten gebonden. Als ze hun materiaal gratis willen verspreiden, moeten ze zelf wettelijk vastgelegde licentieovereenkomsten en -voorwaarden opstellen. Dat is niet zo eenvoudig. De kostprijs van een jurist die dit voor hen kan regelen, is vaak veel te hoog.
Om dat probleem te verhelpen, legde de non-profitorganisatie Creative Commons zes licenties vast. Zo kan de kunstenaar op een rechtszekere manier zijn licenties vastleggen. Hij of zij kan zelf bepalen onder welke voorwaarden je het werk mag gebruiken.
Nog een voordeel van die licenties is dat de maker van het werk meer mogelijkheden kan bieden voor gebruik in het publiek domein. De auteurswet is daar beperkender in. Welk gebruik dan precies is toegestaan, hangt van de licentie af. Meer informatie over de soorten licenties, las je al in het artikel over de bouwstenen van Creative Commons-licenties.
De beperkingen van CC-licenties
De beperkingen van de CC-licenties staan uitgebreid opgesomd op de website van Creative Commons.
Een voorbeeld van zo’n beperking is dat er geen garanties of waarborgen worden gegeven. Er wordt ook duidelijk aangegeven dat een CC-licentie niet àlle rechten bevat. Rechten zoals het recht op privacy en gegevensbescherming kunnen het gebruik van het werk aan banden leggen.
Stel dat je een foto gebruikt met een CC-licentie en er staat een persoon op. Naast het verleende gebruiksrecht, is er natuurlijk ook nog het portretrecht van het model op de foto. Daartoe heeft het model idealiter een modelrelease opgemaakt: schriftelijke toestemming om de foto te gebruiken. Als dat er niet is, heb je geen toestemming.
CC-licenties tegenover licenties van beeldbanken
De licenties van beeldbanken zijn niet helemaal hetzelfde als CC-licenties. Elke beeldbank heeft haar eigen licentievoorwaarden uitgewerkt. Ze onderscheiden grofweg drie licentievormen:
- Rechtenvrije licenties of licentievrije afbeeldingen kan je onbeperkt gebruiken in verschillende media. Ook in digitale en geprinte media tot een aantal exemplaren, maar niet voor artikelen die bestemd zijn voor verkoop.
- Uitgebreide licenties staat onbeperkt gebruik toe in digitale en gedrukte media, ook in artikelen die bestemd zijn voor verkoop.
- Een Rights Managed-licentie is een individuele licentie, waarbij het gebruik, de tijd, het medium, … apart beschreven staat.
Met afbeeldingen op beeldbanken ben je ook sowieso in orde met de modelrelease. Daartegenover staat dat CC-afbeeldingen gratis zijn en je voor beeldbankafbeeldingen vaak moet betalen.
Door hun eenvoud zijn Creative Commons-licenties enorm nuttig voor kunstenaars en ontwerpers. Ze geven meteen duidelijkheid. Wil je gratis CC-afbeeldingen gebruiken? Zorg er dan voor dat je weet onder welke voorwaarden dat kan en of de privacy en het portretrecht niet geschonden worden.