Wat zijn Creative Commons-licenties?
Het auteursrecht beschermt de maker van een foto, video, muziekfragment, … Die auteur kan er wel voor kiezen het onder bepaalde voorwaarden gratis beschikbaar te stellen. Heb je materiaal gevonden dat je graag wil gebruiken? Dankzij de Creative Commons-licenties weet je snel onder welke voorwaarden dat eventueel kan.
Wat zijn Creative Commons?
Je zag misschien de letters CC al. Die staan voor Creative Commons, een non-profitorganisatie. Creative Commons biedt auteurs, kunstenaars, wetenschappers, docenten en alle andere creatieve makers de kans om flexibel met hun auteursrechten om te gaan. Ze hebben de keuze uit zes gratis beschikbare standaardlicenties. Zo bepaalt de maker zelf in welke mate het werk verder mag worden verspreid en onder welke voorwaarden.
Met een Creative Commons-licentie behoudt de maker al zijn rechten. Hij geeft echter wel de toestemming om zijn werk te verspreiden, te delen of te bewerken. Zonder een Creative Commons-licentie moet je expliciet de toestemming vragen aan de auteur om het werk te gebruiken. Hoe je dat doet, las je hier (link toevoegen) misschien al.
De bouwstenen van een Creative Commons-licentie
Creative Commons-licenties zijn opgebouwd rond vier bouwstenen. Ze stellen de vier gebruiksvoorwaarden voor die kunnen worden gecombineerd tot zes verschillende licenties.
De vier bouwstenen
- Naamsvermelding (BY)
Je mag het werk kopiëren, verdelen, vertonen, opvoeren en afgeleid materiaal maken, als je de naam van de maker vermeldt. - Niet-commercieel (NC)
Je mag het werk kopiëren, verdelen, vertonen, opvoeren en afgeleid materiaal maken, als het maar niet voor commerciële doeleinden is. - GeenAfgeleideWerken (ND)
Je mag het werk kopiëren, verdelen, vertonen en opvoeren. Het moet wel in de originele staat blijven. - GelijkDelen (SA)
Je mag afgeleid materiaalmaken, op voorwaarde dat je het onder dezelfde licentie vrijgeeft.
Naamsvermelding is altijd verplicht, en GeenAfgeleideWerken en GelijkDelen zijn niet compatibel. Daardoor kan je de volgende zes licenties vinden:
- Naamsvermelding (CC BY)
- Naamsvermelding + GelijkDelen (CC BY – SA)
- Naamsvermelding + NietCommercieel (CC BY-NC)
- Naamsvermelding + NietCommercieel + GelijkDelen (CC BY-NC-SA)
- Naamsvermelding + GeenAfgeleideWerken (CC BY-SA)
- Naamsvermelding + NietCommercieel + GeenAfgeleideWerken (CC BY-NC-ND)
De drie lagen van een CC-licentie
Elke Creative Commons-licentie bestaat uit drie lagen:
- De licentie. Daarin staat de volledige licentietekst, inclusief de kleine lettertjes.
- Een licentiesamenvatting. Daarin staat in eenvoudige mensentaal wat de licentie inhoudt.
- Een machineleesbare licentiebeschrijving. Dat is extra metadata die zorgt dat zoekmachines en andere apps het werk kunnen identificeren.
Dankzij Creative Commons heb je de mogelijkheid om werk van anderen gratis te gebruiken. Houd wel steeds rekening met de juiste inhoud van de licentie.
Naast de licenties bestaan er ook nog twee andere tools:
- De CC0-verklaring toont aan dat de auteur afstand doet van zijn auteursrechten, voor zover wettelijk mogelijk.
- De Public Domain Mark maakt duidelijk dat er geen auteursrecht (meer) op het werk rust of dat het verlopen is.