Is technologie altijd een meerwaarde voor opleidingen? Het SAMR-model

Het SAMR-model is een taxonomie met vier niveaus. Ze helpt je het gebruik van technologie in een onderwijssetting te selecteren, gebruiken en evalueren. Het SAMR-model stelt zich tot doel je leeruitkomsten te veranderen, niet je leerprocessen. Je start onderaan, bij Substitution. Dat is de eenvoudigste vorm van technologie integreren. Daarna klim je op via Augmentation, naar Modification en tot slot Redefinition. Bij elke stap is technologie telkens van grotere waarde in je onderwijs.

Niveau 1: Substitution (vervanging)

Op dit niveau vervangt de technologie een bestaande tool, zonder bijkomende meerwaarde. Je verandert dus niets aan je leertraject of je didactische aanpak. Een voorbeeld. Je zet een bibliotheek met artikels en e-books op in plaats van een fysieke bibliotheek. Zo hebben je cursisten een duidelijke plek waar ze alle materiaal terugvinden. Daar kan je ook met hen communiceren of hun opdrachten geven.

Niveau 2: Augmentation (uitbreiding)

Ook op dit niveau vervang je een bestaande tool door een nieuwe. Maar dit keer levert dat wel een meerwaarde op. Een voorbeeld daarvan is het gebruik van een online whiteboardtoepassing zoals Miro, om samen te brainstormen. De tool laat toe om te reageren op elkaars input, via notities of likes. Dat kan je niet bij fysieke whiteboards.

Niveau 3: Modification (aanpassing)

Wie op dit derde niveau opereert, gebruikt technologie om delen van de leeropdracht via technologie te veranderen. Je ontwerpt de leertaak opnieuw opdat de cursisten beter leren. Je vraagt ze, bijvoorbeeld, om een taak online uit te werken via een blog, een video of een podcast, in plaats van op papier. Daardoor combineren ze meerdere vaardigheden en je biedt hen meer opties om samen te werken. 

Niveau 4: Redefinition (herdefiniëring)

Op het hoogste niveau van het SAMR-model wordt technologie een noodzakelijk middel. Je wilt nieuwe methodes toepassen die zonder technologie onmogelijk zijn. Denk aan een project waarbij je cursisten een website moeten maken. Dat geeft hun de kans om hun netwerk uit te nodigen, zodat zij op hun beurt mee kunnen denken, reageren en input geven. 

Twee veranderingsniveaus: Enhancement en Transformation

Binnen het model heb je twee veranderingsniveaus. De stappen ‘S’ en ‘A’ vallen onder Enhancement: je versterkt je bestaande didactische aanpak, maar je didactiek zelf blijft onveranderd. Bij de stappen ‘M’ en ‘R’ verandert die wel. Vandaar ‘Transformation’. Je herontwerp dankzij technologie je leeractiviteiten. Of je organiseert zelfs leeractiviteiten die zonder technologie niet mogelijk zijn.

Het SAMR-model draait niet om de technologie zelf, maar om een verbetering van of vernieuwing in de aanpak van je onderwijsontwerp. Je wilt cursisten bijvoorbeeld op een nieuwe manier laten samenwerken, hen verbinding laten maken met een groter netwerk of hun interesses centraal plaatsen. 

Daarvoor moet je reflecteren op je leeraanpak en die verbeteren of vernieuwen. De volgende vragen helpen je daarbij:

• Wat win je door een oude technologie te vervangen door een nieuwe?
• Realiseer je met nieuwe technologie een verbetering in je leerproces?
• Is de verbetering die je voor ogen hebt, afhankelijk van de nieuwe technologie?
• Is je nieuwe leeraanpak echt alleen mogelijk met de nieuwe technologie?

Zodra je weet hoe je het wilt aanpakken, kan je tools kiezen. Hier vind je een lijst met EdTech-tools om je op weg te zetten.

Het SAMR-model is een planningsinstrument dat je helpt om betere leeractiviteiten te ontwerpen. Het geeft pedagogisch inzicht in hoe je bij het lesgeven technologie kan of moet gebruiken. Met dat in het achterhoofd, geven we nog graag enkele tips mee:

• Stel jezelf altijd de vraag of de technologie het leerproces verbetert. Als dat zo is, gebruik die dan zeker. In andere gevallen werken traditionele methodes even goed, zo niet beter.
• Bedenk hoe je technologie kan gebruiken om samenwerking te vergemakkelijken of te verbeteren. Zet technologie in om je cursisten het gemakkelijker te maken vragen te laten stellen en antwoorden te krijgen. Bijvoorbeeld via een forum.
• Gebruik technologie om de vertaling naar de praktijk te versoepelen. Technologieën als augmented reality en virtual reality zijn dankbare instrumenten om dat te doen.