Tips voor toegankelijke video’s

Niet in elke video wordt gesproken – je kan ook werken met tekst op beeld. Heb je toch audiotekst? Dan is het essentieel om elke video van ondertiteling te voorzien. Zeker bij educatieve content is de combinatie van beeld en tekst (gesproken en in de vorm van ondertiteling) een sterke leersteun. Zorg – als dat kan – ook voor een transcriptie. Zeker bij kortere video’s kan je gemakkelijk zelf voor een transcriptie en ondertiteling zorgen. Daarover meer in de gouden tip hieronder!

Niet alleen verdubbelt ondertiteling de manier waarop de cursist de leerstof verwerkt, vaak is ze gewoon onmisbaar. Denk maar aan de volgende doelgroepen en situaties.

• Het biedt ondersteuning voor wie laaggeletterd of anderstalig is. Overweeg in dat geval ondertiteling in meerdere talen.
• Video wordt vaak afgespeeld zonder audio, of in een lawaaierige omgeving. Denk aan thuiswerk of het openbaar vervoer. In dat geval is je video niet veel waard zonder ondertiteling.
• Ondertiteling vergroot de verstaanbaarheid als de spreker in de video niet duidelijk articuleert of een regionale tongval heeft.

Indien technisch mogelijk, laat je de cursist best zelf de keuze om de ondertiteling al dan niet in te schakelen.

In de e-learning rond didactiek maakte je kennis met Mayer’'s twaalf ontwerpprincipes van multimedialeren . Het coherentieprincipe is hier één van: cursisten leren beter wanneer er geen vreemde woorden, beelden en geluiden zijn. Overbelast je video dus niet met achtergrondmuziek, extra afbeeldingen, logo’s … Houd het bij de essentie.

Voor videocontent betekent dat:

• Gebruik liever geen achtergrondmuziek.
• Zorg dat de video 100% bruikbaar is voor wie geluidloos kijkt, met ondertiteling.
• Zorg ervoor dat de video ook zoveel mogelijk begrijpbaar is voor wie enkel luistert. Zorg voor beelden met toegevoegde en intrinsieke waarde, geen opvulling.
• Voorzie een transcript van de opname, die op belangrijke punten voorzien is van bijschriften

Less is more. Je maakt beter verschillende aparte video’s dan één lange. Dat is een directe toepassing van het segmenteringsprincipe, één van de andere ontwerpprincipes van Mayer. Cursisten leren beter als de inhoud in behapbare onderdelen is opgedeeld. Video is vaak veel informatie ineens, reden temeer om het kort te houden.

Videocontent wordt meestal op een lineaire manier bekeken. Deel één lange video-opname op in verschillende delen of aparte fragmenten. Zo kunnen de cursisten de inhoud van elke video op hun eigen tempo scannen en verwerken. Ze kunnen pauze nemen tussen fragmenten door, stukken herbekijken of skippen en alles eventueel in een andere volgorde verwerken.

Tekstalternatief

Zorg dat alle vormen van video (én audio) een kort tekstalternatief krijgen. Vergelijk dat met de Alt-tekst van afbeeldingen. Zo weten cursisten die hulptechnologie gebruiken in ieder geval waar ze mee te maken hebben, ook als de video- of audiocontent zelf niet toegankelijk is. Hoe je het tekstalternatief inschakelt, hangt af van het leerplatform dat je gebruikt.

Ondertiteling via Closed Captions

Er zijn ruwweg twee manieren om een video van ondertiteling te voorzien. Ofwel ‘’in beeld branden’, ofwel werken met een apart ondertitelbestand (Closed Captions). In videospelers heet de knop om de ondertiteling aan of uit te zetten vaak ‘CC’ – Closed Captions dus. Die vorm van ondertiteling wordt vaak aangeboden in een srt-bestand. De Closed Captions-methode heeft heel wat voordelen en krijgt daarom de voorkeur:

• De cursist kan zelf kiezen om de ondertiteling aan of uit te zetten.
• De cursist kan de weergave van de ondertiteling aanpassen: groter, kleiner, op een andere plaats of in een andere kleur.
• Platformen zoals YouTube of Vimeo kunnen ondertiteling ook automatisch vertalen. Zo’n vertaling is uiteraard verre van perfect, maar kan toch een grote hulp zijn voor anderstalige cursisten.
• Een srt-bestand is ook doorzoekbaar voor zoekmachines, handig als je je videocontent op een platform als YouTube of Vimeo publiek beschikbaar maakt.

Transcript

Een transcript is de uitgeschreven versie van een video. Je beschrijft er zo gedetailleerd mogelijk de getoonde videocontent. Je vertelt niet alleen wat er gezegd wordt en door wie, maar ook wat er gebeurt, wat er te zien en te horen is. Die extra informatie staat vaak tussen vierkante haakjes. Dit voorbeeld van een transcript toont meteen hoe je ondertiteling kan uitbreiden tot een transcript.

Toegankelijke videospeler

Zorg dat de gebruikte videospeler vlot toegankelijk is. Maak bijvoorbeeld knoppen bedienbaar met het toetsenbord en zorg ervoor dat je cursist video’s (maar ook audiocontent of een slideshow) kan pauzeren, terugspoelen of een stukje kan overslaan. Dat helpt om informatie beter op te nemen.

Via YouTube Studio is het vrij eenvoudig om automatisch een draftversie van de ondertiteling te genereren. Die corrigeer je dan achteraf zelf. Pure tijdwinst: de ondertiteling is zelfs automatisch gesynchroniseerd met het audiospoor. Het YouTube Helpcentrum toont je stap voor stap hoe je ondertiteling automatisch genereert en hoe je die ondertiteling bewerkt.

Let wel:

• Om ondertiteling te genereren, moet je de video naar je eigen YouTube-account uploaden (dat kan ook tijdelijk). YouTube Studio is gratis, maar je hebt dus wel een account nodig.
• Je kunt het ondertitelingsbestand (*.srt) ook downloaden en gebruiken op andere platformen zoals Vimeo, of het toevoegen aan de standaard videospeler van je leerplatform.
• Vertaal via Deepl snel  in meerdere talen. Ook ChatGPT kan je hier flink assisteren.