Opteer ik voor synchroon, asynchroon of blended leren?

Ook voor het leren geldt: er is geen ‘one size fits all’. Mensen hebben verschillende favoriete (en meest effectieve) leermethodes, en ook leerinhouden vragen om de ene of de andere onderwijsvorm. Autorijden leer je bijvoorbeeld beter niet enkel op papier…

In deze blog lees je wat de - relatief nieuwe - termen synchroon, asynchroon, blended en hybride leren betekenen. In een volgende blog lees je hoe je de keuze maakt en hoe je ze efficiënt kan inzetten in de lespraktijk, bijvoorbeeld door je classroom te flippen.

Synchroon (of ‘gelijktijdig’) lesgeven vindt het meest aansluiting bij de klassieke les. Er is een lesgever en cursisten, alles gebeurt live en interactief. Iedereen bevindt zich tegelijk in dezelfde ruimte. Die kan offline zijn (een klaslokaal of praktijkruimte), maar ook online (een live webinar).

De voordelen? Interactie! Cursisten krijgen meteen een antwoord op hun vragen en de docent kan snel feedback geven en bijsturen. Ook het sociaal aspect van synchroon leren valt niet te onderschatten.

Iedereen op eigen tempo. Dat is asynchroon leren. Cursisten volgen de opleiding aan de hand van zelfstandige studie. Waar ze leren (thuis, de bib, een hippe koffiebar), wanneer (weekend, dag, midden in de nacht) en op welk tempo; dat beslissen ze zelf.

Asynchroon leren kan uitgebreid - volledige cursussen kunnen asynchroon - of in microlearning sessies van enkele minuten.

De voordelen? Iedereen werkt op eigen tempo en niet tijd- en plaatsgebonden . Ideaal voor groepen met een gevarieerd werkritme of om te combineren met een gezin. Interactie en feedback zijn mogelijk, maar uitgesteld. Dit geeft de docent vaak wel de mogelijkheid uitgebreid te reageren en dieper in te gaan op de vraag.

Zowel synchroon als asynchroon leren hebben dus hun voordelen. Waarom zou je er dan slechts één kiezen? Met blended leren combineer je beide tot een perfecte mix. Je stoelt niet je hele opleiding op één van de leermethodes - wel onderdelen ervan.

De ene keer ga je dus live lesgeven, de andere keer verwerken de studenten zelfstandig de inhoud. Een vaak gekozen vorm van blended leren is flipping the classroom. Dan deelt de lesgever de leerstof of instructies in video’s of teksten die de cursisten zelfstandig doorlopen. Om ze daarna live, in een synchroon lesmoment te bespreken en verdiepen.

Werp je de muren tussen leeromgevingen helemaal omver, dan krijg je hybride leren. Dan combineer je de leeromgevingen optimaal in functie van het leerdoel én kunnen leeromgevingen tegelijk ingezet worden. Een deel van de cursisten zit in een fysieke lesruimte, tegelijk wordt de docent gefilmd voor live-volgers thuis én de opname wordt opgeslagen en doorgestuurd naar cursisten die de les op een ander moment willen (her)bekijken.

Hybride focust zich dus op de ideale setting voor het gewenste resultaat. De ene keer is dat offline, dan online. Je switcht vlot van klaslokaal naar praktijkruimte, stageplaats of online leeromgeving.

Het voordeel? Je biedt nog meer leeroplossingen op maat aan. Onderwijs en opleiding worden nog meer toegankelijk en inclusief. Geen wonder dat deze vorm steeds vaker opduikt en gestaag aan voorstanders wint.

Welke leeromgeving je kiest, hangt dus van een aantal factoren af. Van de cursist, van de inhoud, maar ook van praktische factoren. In de volgende blog lees je hoe je een gefundeerde keuze maakt tussen blended, synchroon en asynchroon leren.

Bij synchroon leren denken we nog te vaak aan de docent die voor de klas staat, in een klassieke lesruimte - compleet met krijtbord en al. Niets is minder waar!

De docent is inderdaad aanwezig en er is interactie mogelijk. Dat kan zeker in een klaslokaal, maar ook online, in een interactief webinar of via verschillende e-learning platformen. Dit face-to face element van synchroon leren is meteen ook haar grote troef. De docent kan dieper ingaan op vragen en kan de cursisten persoonlijk motiveren.

Welke werkvorm wanneer past is niet set in stone. Uiteraard zijn er werkvormen die logischer zijn bij bepaalde leerinhoud, maar dit verandert razendsnel - denk maar aan de opkomst van virtual reality als aanvulling bij een fysieke stageplaats.

Door haar troeven past synchroon leren heel goed bij de volgende leermomenten.

• Diepgaande discussie- of interactiemomenten.
• Opdrachten waar persoonlijke (en snelle) feedback belangrijk is.
• Complexe theoretische onderdelen, waarbij de lesgever à la minute moet kunnen controleren of cursisten alles begrijpen.

Je studenten kunnen leren waar en wanneer ze willen. Dat gebeurt meestal digitaal, anders wordt het organisatorisch wat moeilijk. (Maar niet onmogelijk! Denk aan thuiscursussen op papier met een live eindexamen.) Je studenten hebben toegang tot multimediaal materiaal en digitale tools. Ze kunnen informatie herhalen en op hun eigen tempo verwerken. Voor de docent biedt digitaal werken dan weer een schat aan informatie via learning analytics én kan er veel geautomatiseerd worden.

Asynchroon leren heeft zich de laatste jaren heel erg naar de voorgrond gewerkt. Vooral bij de volgende leermomenten komen haar pluspunten sterk naar voren.

• Zelfstandig theorie bestuderen, bijvoorbeeld via een tekst of video.
• Herhalingsopdrachten.

Je las het al: leren gebeurt nauwelijks nog helemaal synchroon of asynchroon. Zelfs in klassiek onderwijs krijgen studenten opdrachten mee om thuis af te werken - wat dus eigenlijk asynchroon leren is. In een ideale onderwijssituatie hebben we dus een combinatie van synchroon en asynchroon leren,perfect op elkaar afgestemd. Bij dit blended leren krijgt elke inhoud (en student) de leerwerkvorm die het best past.

Klinkt simpel, maar hoe creëer je nu die perfecte verhouding tussen leerwerkvormen? In de volgende blog lees je hoe je synchroon en asynchroon leren perfect op elkaar afstemt.

Dit is uiteraard niet exclusief voorbehouden aan blended leren. Bij elk onderwijsontwerp is het vastleggen van je leerdoelstellingen een essentiële eerste stap. Stel dus nog vóór de keuze voor synchroon en/of asynchroon leren de volgende vragen:

• Wat wil je overbrengen met je cursus(onderdeel)?
• Welke kennis en vaardigheden brengt je cursus bij?
• Welk gedrag wil je bevorderen of bereiken?
• Welke factoren hebben invloed op dat gedrag?
• Welke kennis en vaardigheden wil je overbrengen in deel 1, welke in deel 2...?

Deze doelstellingen formuleer je voor zowel je volledige opleiding als voor de verschillende onderdelen. Maak een duidelijk overzicht - bijvoorbeeld in een tabel per onderdeel.

Een leerpad bestaat uit de verschillende leerstappen die je cursisten nodig hebben om op een gestructureerde manier kennis en vaardigheden onder de knie te krijgen. Wat weten ze al? Wat zullen ze hierna leren? Je leerpad sluit aan bij de leerdoelen van je vak en heeft een doordachte, duidelijke opbouw. Niet alleen duidelijk voor de docent - ook voor de cursist!

Neem je overzicht uit stap 1 erbij. Welke stappen moet de cursist volgen om van A naar B te geraken? Begint hoofdstuk 1 met basistheorie, dan kan hoofdstuk 2 daarop voortbouwen óf kan er eerst een praktische uitwerking volgen.

Kijk in de eerste plaats naar de content en contentvorm die je voor elke stap wil gebruiken. Wil je demonstreren hoe een machine werkt, dan is een video aangewezen. Wil je het hebben over de mogelijke gevaren van die machine, dan ga je misschien eerder voor een groepsgesprek.

Je weet wat je leerdoelstellingen zijn en welke content je wil aanbieden. Koppel die nu aan een (synchrone of asynchrone) leerwerkvorm. De video hierboven bekijken je cursisten waarschijnlijk liefst op hun eigen tempo - zodat ze kunnen herhalen, pauzeren en terugspoelen zo vaak ze willen. En dat groepsgesprek? Daarvoor is synchroon leren - online, offline of beide (wat helemaal kan bij hybride leren) - dan weer aangewezen.

In deze blog kan je lezen welke leerwerkvormen zich goed lenen voor bepaalde onderwerpen en lesvormen.

Je hoeft dus helemaal niet te kiezen om alles synchroon of asynchroon aan te bieden. Met blended en hybride leren heb je een ideale combinatie van beide. Een goed voorbeeld van blended leren is je klas omkeren. Echt? Ja: met flipping the classroom haal je het beste uit synchrone en asynchrone werkvormen. In deze blog lees je er alles over.

‘Flipping’ betekent letterlijk omkeren. Hier keer je het onderwijsproces om. In de klassieke aanpak volgen je cursisten synchroon (en vaak offline) je opleiding, met eerst de theoretische uitleg. Daarna verwerken ze die leerstof in hun eigen tijd met opdrachten of praktijk. Dit keer je nu om! Je cursisten verwerken eerst op hun eigen tempo - aan de hand van duidelijk materiaal - de leerstof en komen voorbereid naar een (on- of offline) contactmoment. Je mag er op dat moment dus van uitgaan dat ze de leerstof al verwerkt hebben. Het contactmoment gebruik je voor de toepassing, verdieping, vragen en/of feedback.

Zie je opleiding als een leerbuffet: variatie is essentieel. Je cursisten ontdekken op hun buffet een scala aan leermateriaal, waaruit ze maar te ‘pick and choosen’ hebben.

Stel wel altijd een duidelijk leerpad op, dat je cursisten stapsgewijs kunnen doorlopen. Zo weten ze welke leerstof ze moeten verwerken om een leerdoelstelling te bereiken. Dat leerpad hoef je niet te verplichten, zolang je cursisten maar de (eind)leerdoelstellingen halen. Belangrijker is dat ze zelf kunnen bepalen hoe ze zich voorbereiden. Daag hen uit en zorg dat hun inspanningen iets opleveren. Motivation is key!

Geef je cursisten een opdracht die ze - ergens voor het contactmoment - moeten voorbereiden. Zorg voor duidelijke, op zichzelf staande opdrachten en geef ze ruim op voorhand mee. Je hoeft deze opdrachten niet (tot in detail) te controleren. Het is voorbereiding, geen evaluatie!

Wat kunnen zinvolle voorbereidende opdrachten zijn?

• Laat cursisten deducties, conclusies, samenvattingen of mindmaps maken,
• laat cursisten voorbeelden of toepassingen zoeken,
• laat cursisten stukken leerstof vertalen naar hun beroepscontext.

Uiteraard moet je de cursist ondersteunen met kwalitatieve en duidelijke leermiddelen. Iedereen heeft een andere leervoorkeur, dus ook hier is variatie belangrijk.

• Gebruik een klassieke cursus (vaak nog grote favoriet!),
• geef begeleidende informatie per hoofdstuk, die helpt bij de verwerking (bijvoorbeeld leerdoelstellingen of een inhoudstafel),
• geef open-ended opdrachten in je digitale leeromgeving,
• gebruik toetsen,
• gebruik digitaal materiaal (video, reflectieteksten, PowerPoint...) dat overlapt met de cursus.

Tijdens het contactmoment mag je ervan uitgaan dat je cursisten de leerstof bekeken en verwerkt hebben. Nu is er tijd voor vragen, klemtonen, verdieping, oefeningen, discussie en praktijk. De leerstof nu herhalen kan erg demotiverend zijn! Start het contactmoment met een korte check: ‘Is er iets wat je niet begreep? Willen jullie ergens dieper op ingaan?’

Dit contactmoment kan klassikaal, maar je kan de groep ook opsplitsen. Spreek je cursisten actief aan en werk in korte blokken. Zo vermijd je cognitieve overbelasting. Interactie is echt essentieel bij synchroon leren, maar online kan de interactiedrempel vaak wat hoger liggen. Maak op dat moment handig gebruik van polls of de chatfunctie. Of ga voor één op één zoomsessies om écht in de diepte te gaan - ideaal voor bijvoorbeeld persoonlijke feedback.

Flipping the classroom kan je toepassen op je volledige opleiding - al kan het ook intensief zijn voor de cursisten. Het leent zich ook uitstekend voor individuele onderwerpen. Zoals bij alles geldt: bepaal je doelstellingen, leerpad en content en zie dan welke leermethode het best past. Flippen kan daar zeker zijn plaats in vinden!