Tip 6: Vermijd cognitieve overload

Wat is cognitieve overload? De psycholoog John Sweller ontwikkelde in de late jaren ’80 de ‘Cognitive Load Theory’. De kern van zijn theorie stelt dat goed instructional design cruciaal is om bij het leren de belasting van het werkgeheugen onder controle te houden en overbelasting te vermijden. Het werkgeheugen is immers begrensd en kan slechts een beperkte hoeveelheid informatie verwerken in een bepaalde tijd. De essentie van de Cognitive Load Theory is dan ook om alles wat plaats inneemt in het werkgeheugen te optimaliseren. Doe je dit niet, dan ervaren je lerenden cognitieve overload en wordt het leerproces onderbroken.

We kunnen een onderscheid maken tussen intrinsieke en extrinsieke belasting. Intrinsieke belasting heeft betrekking op de inhoud en de complexiteit van wat geleerd moet worden. Extrinsieke belasting daarentegen gaat over de manier waarop de leerstof wordt gepresenteerd (hierover meer in tip 7).

Een manier om rekening te houden met cognitieve overload is om een goed beeld te krijgen van de voorkennis van je lerenden. Als je deze voorkennis kan activeren, leggen lerenden actief de link tussen de kennis in hun langetermijngeheugen en de nieuwe informatie die op dat moment in hun (beperkte) werkgeheugen zit.

Bijvoorbeeld, je wilt dat je lerenden verschillende bloemvormen leren kennen. Studente Farah groeide op in een bloemenwinkel en kent reeds veel bloemen. Studente Stien heeft hier nog nooit van gehoord. Farah zal gemakkelijk de link kunnen leggen tussen welke bloem welke vorm heeft, maar Stien moet zowel de bloemennamen leren als welke vorm ze hebben. De kans is groot dat ze cognitieve overload zal ervaren.

Als trainer kan het dus helpen om goed in kaart te brengen wat je lerenden wel en niet weten. Wat hebben ze bijvoorbeeld in andere vakken gezien? Of een korte voorkennistest of enkele vragen die de link leggen met wat ze gaan zien in je online leeromgeving kan je een goed beeld geven waarop je kan inspelen. Hoe meer actieve of geactiveerde voorkennis lerenden hebben, hoe langer en hoe beter ze de leerstof zullen onthouden en kunnen toepassen.

Nog een manier om intrinsieke cognitieve overload te vermijden is spaced practice & retrieval practice, hierover meer in tip 9.