Formeel of informeel leren: welke kies je?
Open deur: we leren ons leven lang. Een heel deel van dat leven brengen we op de werkvloer door – leren neemt daar dus zeker ook een prominente plaats in. Op die werkvloer gebeurt leren op twee manieren: formeel – de opleiding die je organiseert; en informeel – het schouderklopje bij goed werk. Het verschil tussen beide zit ‘m in de structuur, tijd en doelen. En beide hebben uiteraard hun specifieke voordelen en kenmerken.
Het verschil tussen formeel en informeel leren
De naam zegt het zelf: formeel leren gebeurt gestructureerd. Er is een cursus, die heeft duidelijke doelen en een afgesproken timing. Vroeger was het simpel: formeel leren gebeurde in een klaslokaal. Nogal straightforward. Gezond voortschrijdend inzicht en een stevige portie technologische vernieuwing maakt het nu mogelijk ook blended te leren. Alle mogelijke combinaties van leerstrategieën die je doelgericht en planmatig inzet om kennis en vaardigheden op te bouwen, vallen onder formeel leren.
Informeel leren hangt niet noodzakelijk van een structuur af. Het heeft geen strakke, vooropgestelde doelen. Het vindt plaats op de – eventueel digitale – werkvloer en kan zelfs letterlijk tussen de soep en de patatten. Er is geen specifieke opleidingsverstrekker: iedereen (werkgerelateerd) kan iemand anders iets aanleren in een gesprek of overleg. De lerende doet kennis en vaardigheden op zonder dat het vooropgesteld is – bijvoorbeeld bij het coachen over een nieuwe machine – en vaak zelf zonder dat hij of zij het doorheeft.
Voordelen van beide manieren van leren
Soms is formeel leren gewoon efficiënter. Het onderwerp kan verlangen dat je het resultaat duidelijk kan meten, als er een certificaat van afhangt, bijvoorbeeld. De lerende kan bij formeel leren op veel verschillende manieren met de kennis en vaardigheden in aanraking komen. Zo vindt hij of zij altijd wel een methode die past.
Het voordeel van informeel leren is dat de lerende alles zelf in handen heeft. Het leren gebeurt soms zelfs onbewust, via een spontaan gesprek of overleg. Informeel leren is daardoor deel van een ongedwongen en dynamisch leerproces, waar geen doelgerichte opleidingsverstrekker of cursus aan vast hangt. De interacties binnen informeel leren verhogen ook de informele contacten tussen werknemers en versterken de sociale vaardigheden.
Conclusie
Waarom zou je kiezen? Het is geen of-of verhaal. Het is best om beide manieren van leren vloeiend te combineren. Na een afgewerkte cursus kunnen overlegmomenten ingebouwd worden waarin misschien spontaan kennis wordt herhaald – zonder dat dit aan specifieke doelstellingen gekoppeld is. Een maandelijks forum kan ook een informeel leermoment zijn. En wil je toch wat structuur inbouwen? Dan kan je informele microlearnings aanbieden waarin een werknemer vrijwillig inspiratie opdoet. Een mooie combinatie van formeel en informeel leren maakt levenslang leren niet alleen haalbaarder, maar ook een pak aangenamer.